Overzicht van baten en lasten en de toelichting

Rechtmatigheidsverantwoording

Inleiding
Vanaf het verslagjaar 2023 legt het college van burgemeester en wethouders (in plaats van de accountant) in de jaarrekening verantwoording af over de rechtmatigheid van de financiële beheershandelingen. Deze rechtmatigheidsverantwoording gaat onder meer in op lasten en baten die afwijken van de begroting, de naleving van wet- en regelgeving en het misbruik/oneigenlijk gebruik van landelijke en lokale regelingen. De gemeenteraad kan zijn controlerende en kaderstellende rol naar verwachting beter invullen door aan de hand van de verantwoording met het college van burgemeester en wethouder het gesprek aan te gaan. De accountant toetst of de jaarrekening getrouw is, waaronder dus ook of de rechtmatigheidsverantwoording in overeenstemming met de realiteit is.

Ten opzichte van voorgaande jaren (toen de accountant de rechtmatigheid beoordeelde) is, op basis van de aanwijzingen van de commissie BBV, de berekening van de begrotingsrechtmatigheid gewijzigd. Hierdoor is de omvang van de begrotingsonrechtmatigheden ten opzichte van de voorgaande jaren fors toegenomen, terwijl er in de praktijk feitelijk niets is gewijzigd.
Alle lastenoverschrijdingen en baten-onderschrijdingen (op en binnen de programma's) dienen bij elkaar te worden opgeteld als onrechtmatig. Alles bij elkaar is dit een bedrag van € 5,4 mln. in deze rekening. Dit telt mee in het oordeel over de rechtmatige totstandkoming. Op basis hiervan is geconstateerd dat er sprake is van een begrotingsonrechtmatigheid. Het grensbedrag is namelijk € 1,3 mln. Van dit bruto bedrag worden de onrechtmatigheden afgetrokken die als 'acceptabel' zijn aangeduid (een bedrag van € 5,2 mln.). Uiteindelijk resteert er een overschrijding van € 151.000 op automatisering die in de paragraaf bedrijfsvoering nader is toegelicht.
Voorheen werd voor het oordeel eerst een analyse uitgevoerd of de overschrijdingen meetelden in het oordeel van de accountant. Deze nu als 'acceptabel' aangewezen overschrijdingen werden dan niet meegenomen in het overzicht van de accountant. Zo bleven alleen de overschrijdingen over die wél meetelden voor het oordeel. Vorig jaar zou, voor wat betreft de begrotingsrechtmatigheid, enkel de overschrijding op automatisering zijn opgenomen in het rapport van bevindingen. Nu wordt de begrotingsrechtmatigheid beoordeeld op het brutobedrag van onrechtmatigheden (€ 5,2 mln.).

De commissie BBV heeft onderstaande verplichte modelverantwoording opgesteld. In deze standaardtekst wordt gesproken over afwijkingen. Afwijkingen zijn posten die niet rechtmatig tot stand zijn gekomen (fouten) en posten waarbij volgens het College van B&W een onduidelijkheid bestaat over sec de rechtmatigheid. Belangrijk: deze onduidelijkheden staan niet gelijk aan de onzekerheden in de getrouwheidscontrole van de accountant.

Verantwoordelijkheid college van burgemeester en wethouders
De baten en lasten alsmede de balansmutaties moeten getrouw in de jaarrekening worden opgenomen. Uit het getrouw opnemen van de baten en lasten alsmede de balansmutaties, blijken een drietal rechtmatigheidscriteria niet expliciet. Dit betreffen het begrotings-, voorwaarden-, en misbruik en oneigenlijk gebruik criterium. In deze rechtmatigheidsverantwoording licht het college van burgemeester en wethouders toe in hoeverre bij de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties het begrotings-, voorwaarden-, en misbruik en oneigenlijk gebruik criterium zijn nageleefd. Dit houdt in dat de verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties in overeenstemming zijn met door de raad vastgestelde kaders zoals de begroting en gemeentelijke verordeningen en met bepalingen in de relevante wet- en regelgeving. Bij de waarderingsgrondslagen in de jaarrekening is het door de raad op 23 januari 2024 vastgestelde normenkader van de relevante wet- en regelgeving verder toegelicht.

Deze verantwoording hanteert een grensbedrag omdat alleen de van belang zijnde aspecten in de verantwoording hoeven te worden betrokken. Deze grens, voor fouten en onduidelijkheden, is door de raad bepaald en bedraagt 1% van de totale lasten inclusief toevoegingen aan de reserves en is daarmee vastgesteld op € 1.311.850. De grondslag voor deze verantwoording is de Kadernota Rechtmatigheid 2023 van de Commissie BBV van november 2023.

Bevinding
Het college is van mening dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties niet rechtmatig tot stand zijn gekomen binnen de daarvoor gestelde grens.

De geconstateerde afwijkingen betreffen:

*   In de notitie financieel afwijkingenbeleid 2017 is omschreven welke begrotingsafwijkingen door de raad als 'acceptabel' zijn aangemerkt omdat deze passen binnen het vastgestelde beleid. De acceptabele afwijkingen zijn toegelicht in het Overzicht van baten en lasten en de investeringen.
** deze worden in de paragraaf bedrijfsvoering nader toegelicht, aangezien de verantwoordingsgrens is overschreden.

In de paragraaf bedrijfsvoering is op basis van de Kadernota rechtmatigheid van de commissie BBV en op basis van de afspraken met de raad aanvullende informatie opgenomen over de financiële rechtmatigheid. Hierin beschrijft het college ook welke acties zijn genomen of worden ondernomen om vermelde afwijkingen in de toekomst te voorkomen.