Overzicht van baten en lasten en de toelichting

Overzicht incidentele baten en lasten

Conform het BBV vermelden wij de overzichten 'incidentele baten en lasten' en 'structurele toevoegingen en onttrekkingen'.
Door inzicht in de incidentele baten en lasten te geven wordt informatie gegeven die relevant is voor het beoordelen van de financiële positie van de gemeente en de meerjarenraming.

Het verschil tussen incidenteel en structureel is niet altijd even scherp te trekken. Structurele baten en lasten zijn in elk geval die baten en lasten die in beginsel jaarlijks in de begroting, meerjarenraming en jaarrekening zijn opgenomen. Structureel is in principe langer dan drie jaar.
Incidentele baten en lasten moeten dus altijd als uitzondering worden gezien: de hoofdregel is dat baten en lasten bij gemeenten structureel zijn. Verder moet iedere mogelijke incidentele baat of last getoetst worden aan de volgende drie criteria:

1. De aard van de post is incidenteel;
2. Er is een onvoorwaardelijke einddatum;
3. De post is materieel, dus niet gering.

Met het eerste criterium wordt bedoeld dat de baat of last duidelijk eenmalig of hooguit enkele jaren plaatsvindt. Het mag dus niet gaan om een bestaand structureel budget dat in één jaar verhoogd of verlaagd wordt. Ook mag het niet gaan om structurele inkomsten zoals uit het gemeentefonds of een specifieke uitkering die gedurende één of enkele jaren verhoogd of verlaagd worden. De aard van deze inkomsten is immers structureel.

Met het tweede criterium wordt bedoeld dat er een duidelijke einddatum voor ogen is. Iets wordt eenmalig uitgevoerd, daarna niet meer. Nieuw beleid voor de duur van een raadsperiode geldt niet als incidenteel, ook al kan een nieuwe raad in een nieuwe raadsperiode tot ander beleid kiezen. Ook een proef of pilot geldt niet als incidenteel, omdat daaruit in principe volgt dat er geëvalueerd wordt en bepaald of er gecontinueerd wordt. De mogelijkheid tot continueren betekent dat er geen sprake is van een onvoorwaardelijke einddatum.

Met het derde criterium wordt bedoeld dat het overzicht alleen de grotere posten betreft. In Maassluis is gekozen voor hoger dan € 50.000.

Na afloop van een begrotingsjaar zullen dus bij het opmaken van de jaarrekening altijd wel enige (relevante) verschillen tussen de werkelijkheid en de begroting blijken. Budgetverschillen op activiteiten bij structureel bestaand beleid blijven naar hun aard 'structureel'.
Meerjarige tijdelijke geldstromen waarvan de eindigheid vastligt vanwege een raadsbesluit en/of toekenningsbesluit zijn incidentele baten en lasten, ook als de geldstroom (nog) langer is dan drie jaar. Toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves worden als incidenteel beschouwd, tenzij het gaat om reguliere onttrekkingen aan financiering- of dekkingsreserves (kapitaallasten) of om onttrekking uit daartoe toereikende bestemmingsreserves gedurende een periode van minimaal drie jaar met als doel het dekken van structurele lasten.

In de onderstaande tabellen wordt inzicht gegeven in de incidentele lasten en baten (mutaties op onvoorzien) in 2023. Incidentele baten en lasten kleiner dan € 50.000 zijn niet in onderstaand overzicht opgenomen.

Toelichting

Incidentele baten
Vrijval voorziening pensioenen wethouders
De berekening van de hoogte van de stand van de voorziening voor pensioenen van de (oud) wethouders wordt in hoge mate bepaald door de marktrente. De rente is in de afgelopen periode flink gestegen. Dit heeft als gevolg dat er minder pensioenkapitaal voor (voormalig) wethouders in de voorziening aangehouden moet worden. De vrijval uit de voorziening door een hogere rentestand betreft per saldo eenmalig € 380.000.

Verkoop laatste kavel De Dijk
Dit betreft de verkoop van de laatste kavel op bedrijventerrein De Dijk. Eerder is de grondexploitatie De Dijk al afgesloten.

Afrekening centrumtaken vrouwenopvang/maatschappelijke opvang
De uitvoering van de taken maatschappelijke opvang en beschermd wonen zijn belegd bij de gemeente Vlaardingen (centrumgemeente). Er is in 2023 sprake geweest van onderbesteding. Conform bestaande afspraken worden deze niet-bestede middelen gestort in de reserve om de doordecentralisatie van het beschermd wonen in de toekomst te kunnen bekostigen.

Winstneming Balkon
Het project Balkon komt in een afrondende fase. Bij actieve grondexploitaties is het een verplichting om tussentijds winst te nemen. Bij faciliterende projecten is dit een keuze. Het gros van de kosten en opbrengsten is gerealiseerd voor Het Balkon. Voorgesteld wordt om € 1,6 miljoen vrij te laten vallen ten gunste van de reserve grondbedrijf. Deze reserve fungeert als egalisatiereserve waarmee weer toekomstige verliezen in projecten kunnen worden gedekt.

Incidentele lasten
Verkoop laatste kavel De Dijk
Dit betreft de verkoop van de laatste kavel op bedrijventerrein De Dijk. Eerder is de grondexploitatie De Dijk al afgesloten. De incidentele last betreft de afschrijving van de boekwaarde op dit kavel.

Storten voorziening kademuur M2
Gezien de staat van kademuur M2 is door de raad besloten om een voorziening te treffen van € 1 mln. om noodzakelijke maatregelen te kunnen treffen op het moment dat dit volgens de monitoring nodig is.

Project Beter Afval Scheiden
De raad heeft besloten om een storting in de voorziening Afvalinzameling te doen om de incidentele kosten te dekken van het faillissement van de leverancier van de inzamelcontainers.

Aanvullen voorzieningen grondexploitaties
De actualisatie van de grondexploitaties leidt tot het bijstellen van de tekortvoorzieningen.
In 2023 wordt er € 148.000 in de verliesvoorzieningen gestort.

Beschikbaar stellen ziektevervangingsbudget
Er is sprake van een hoger ziekteverzuim dan gewenst. Het is gebleken dat er niet voldoende ruimte is binnen de bestaande personeelsbudgetten om de vervanging bij (langdurige) ziekte op te vangen. Hiervoor is incidenteel budget beschikbaar gesteld voor 2023 en 2024. In deze jaren wordt extra ingezet op Vitaliteit en duurzame inzetbaarheid om ziekteverzuim te reduceren. Vanaf 2025 vervalt dit budget.

Conclusie
Geconcludeerd kan worden dat het positieve rekeningresultaat 2023 (€ 5,5 miljoen) voor € 13,2 miljoen wordt veroorzaakt door incidentele meevallers en reserveonttrekkingen en € 13,9 miljoen door incidentele lasten.
Na het elimineren van de incidentele posten resteert een positief saldo van € 6,2 miljoen dat niet aangemerkt wordt als ‘incidenteel’ volgens de definitie van het BBV.

Per saldo worden de structurele lasten in 2023 geheel gedekt door structurele baten. Er is dus voor 2023 sprake van een materieel evenwicht.